[singlepic id=634 w=240 h=200 float=left]W początkach działalności Uniwersytetu Warszawskiego profesorowie i wykładowcy uniwersyteccy, jak również i studenci, byli zobowiązani do noszenia specjalnie zaprojektowanych mundurów. Według dekretu z dnia 14 (26) maja 1821 roku, zatwierdzonego przez Aleksandra I, głowę Królestwa Polskiego, urzędnicy i osoby „należące do Wydziału nauk przy instytutach publicznych i uczniowie, nosili mundury podług wzorów”. Mundury były jednak dość mocno zróżnicowane – dzieliły się na osiem klas i różniły się od siebie kolorami oraz haftami, uwzględniając podział na klasy administracyjne i naukowe. Mundur klasy I, najpiękniej zdobiony, przysługiwał rektorowi Uniwersytetu, dziekanom i profesorom stałym tzw. radnym, klasa II – nieco skromniejsza – była przeznaczona dla profesorów nie radnych. Klasa III była dla profesorów tymczasowych, IV – m.in. profesorowie upoważnieni; klasa V – lektorzy i nauczyciele Uniwersytetu, jak również profesorowie Szkół wydziałowych, nauczyciele Szkół wojewódzkich, rektorowie Szkół wydziałowych. Mundury klasy VI nosili przede wszystkim magistrowie i kandydaci na nauczycieli, klasy VII – uczniowie właściwi Uniwersytetu, a klasy VIII – uczniowie oddziałowi Uniwersytetu (farmaceuci, licencjaci medycyny, rzeźbiarze, malarze, itp.). Pomimo obowiązku noszenia mundurów, studenci niezbyt chętnie ubierali się w narzucone stroje (niektórych zresztą nie było na nie stać). Wobec takiej postawy, w 1823 roku, dwa lata po ukazaniu się królewskiego dekretu, Rada Uniwersytetu wydała stosowne przypomnienie: „W ten sposób przepisanych mundurów akademickich obowiązani są JJPP. Uczniowie Uniwersytetu codziennie, wszędzie i ciągle używać” .
[singlepic id=636 w=320 h=240 float=right]Kolor mundurów był określany jako szafirowy, z białymi obcisłymi spodniami długimi lub krótkimi (wówczas były łączone z białymi pończochami). Hafty łączyły się ze stanowiskiem zajmowanym na uczelni, znajdowały się przy kołnierzu, na mankietach i na patkach od kieszeni. Nie zachowały się co prawda ryciny przedstawiające dokładne rysunki haftów, były one jednak podobne do gałązek palmowych trzymanych przez uniwersyteckiego orła – dzisiejsze godło uczelni. Elementem każdego munduru był oczywiście kapelusz – na ogół czarny, okrągły, od święta jednak studenci nosili „kapelusz stosowany z kokardą białą taśmą przepasaną”. Wszystkie elementy mundurów były ściśle określone, a jakiekolwiek odstępstwa były źle widziane – w przytaczanym wcześniej dekrecie zastrzegano, że „najmniejsze odtąd ze strony JJPP. Uczniów dowolnie czynione od powyższych urządzeń uchybienia co do koloru munduru, obwódek lub guzików, pociągną za sobą wskutku obostrzonych poleceń, najsurowszą odpowiedzialność”.
W zbiorach Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego znajdują się rekonstrukcje dwóch mundurów z czasów Królewskiego Uniwersytetu, wykonane przez „Stroje z pasją – Anna Moryto” (www.strojezpasja.pl). Wykonanie rekonstrukcji strojów było możliwe dzięki dokładnemu opisowi mundurów Józefa Bielińskiego w dziele „Królewski Uniwersytet Warszawski 1816-1831” oraz dzięki dwóm rycinom z „Roczników Instytutów Religijnych i Edukacyjnych w Królestwie Polskim” z 1824 roku, przedstawiającym mundury klasy I i II. Proces tworzenia strojów był jednak bardzo czasochłonny. Na postawie dostępnego opisu oraz rycin stworzono projekt mundurów, opracowano na papierze wszystkie detale i pojedyncze elementy. Następnie przystąpiono do wyszukiwania i kompletowania wszystkich materiałów oraz do samego szycia. „Zdobycie odpowiednich materiałów do haftu stanowiło nie lada wyzwanie”, jak mówi Anna Moryto. Większość szwów została wykonana ręcznie, co znacznie wydłużyło cały proces, było to jednak zgodne historycznie. Skompletowanie i uszycie strojów zajęło około 4 miesięcy.
Autorka rekonstrukcji, Anna Moryto, przyznaje, że „najtrudniejszym elementem był projekt haftu. Dostępna rycina zawierała jedynie poglądowy wzór, kompletnie niewidoczne były detale, takie jak kierunki ułożenia nici czy żyłkowanie listków. Wzór dopracowaliśmy opierając się na zachowanych haftach z tego okresu, znajdujących się w muzeach i kolekcjach prywatnych”. [singlepic id=635 w=220 h=180 float=left]W zbiorach Muzeum znajduje się przede wszystkim wspaniały mundur klasy I: z frakiem sukiennym szafirowym, z taką samą podszewką, ozdobiony haftem srebrnym metalowym bulionem na piersi, kołnierzu, mankietach, połach i kieszeniach (według wzoru podobnego do ówczesnych wzorów rosyjskich). Na guzikach widnieje uniwersytecki orzeł. Spodnie mundurowe są z białego sukna, wąskie, za kolano. Dopełnieniem munduru rektorskiego jest biała, bawełniana koszula, chusta jedwabna do wiązania na szyi oraz czarny kapelusz z wełnianego filcu, obszytego bulionem oraz strusimi piórami. Mundur studencki klasy VII jest znacznie prostszy. Składa się z sukiennego fraka w kolorze szafiru (ozdobionego białymi jedwabnymi haftami, z podwójną obwódką wokół kołnierza i pojedynczą wokół mankietów i klap kieszeni), białych sukiennych spodni do kostek, bawełnianej koszuli, chusty jedwabnej oraz czarnego filcowego kapelusza z białą kokardą przewiązaną srebrną taśmą. Na ekspozycji stałej pojawi się mundur rektorski – będzie go można oglądać na ekspozycji w drugiej połowie 2013 roku.